با ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری آشنا شوید
شناخت ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری، یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها برای انتخاب یک صندوق سرمایه‌گذاری مناسب است. در واقع، این ارکان صندوق هستند که موفقیت‌آمیز بودن عملکرد آن و سودآوری سرمایه‌گذاری شما را رقم می‌زنند. بنابراین، باید به‌خوبی با این ارکان آشنایی داشته باشید و از طریق اساسنامه صندوق درباره آن‌ها تحقیق کنید.
ارکان صندوق های سرمایه گذاری چیست؟ مدیریت صندوق بر عهده چه کسی است؟ نظارت بر یک صندوق چگونه انجام می‌شود؟ این‌ها سوالاتی هستند که در این مقاله قرار است به آن‌ها پاسخ دهیم. پس همراه ما باشید.
ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری چه هستند؟
سرمایه‌گذاری این روزها یکی از محبوب‌ترین روش‌های کسب درآمد است، اما از آنجایی که سرمایه‌گذاری نیازمند دانش و اطلاعات زیادی است، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند به‌صورت غیر مستقیم در بازار سرمایه فعالیت کنند. در این حالت، صندوق‌های سرمایه‌گذاری بهترین انتخاب هستند.
با توجه به این‌که ارکان صندوق‌ها نقش پررنگی در موفقیت‌آمیزبودن سرمایه‌گذاری ایفا می‌کنند، ملاک بسیار مهمی برای انتخاب یک صندوق محسوب می‌شوند. در ادامه، رکن‌های یک صندوق سرمایه‌گذاری معرفی شده‌اند:
۱. مجمع صندوق
مجمع بالاترین و اصلی‌ترین رکن یک صندوق سرمایه‌گذاری است و ارکان اصلی آن مانند مدیر، متولی، ضامن و … را تعیین می‌کند. این مجمع با حضور افرادی تشکیل می‌شود که حداقل نصف به اضافه یک گواهی سرمایه‌گذاری ممتاز دارند (آن بخش از سرمایه اولیه‌ای که توسط موسسان تامین شده است) و از حق رای صندوق برخوردار هستند. در واقع، مجمع صندوق در هر زمانی و به‌دعوت اشخاصی چون مدیر، متولی و دارندگان بیش از یک‌پنجم از واحدهای سرمایه‌گذاری ممتاز قابل تشکیل است. از دیگر وظایف مجمع، تصویب تغییرات لازم در اساسنامه و امیدنامه صندوق است.
۲. کارگزاران صندوق
هر جا که سخن از سرمایه‌گذاری است، نام کارگزاران هم به میان می‌آید. کارگزاران مسئول انجام معاملات هستند و مدیران صندوق‌ها از خدمات کارگزاران مورد تایید سازمان بورس برای انجام معاملات لازم بهره می‌برد.
۳. مدیر صندوق سرمایه‌گذاری
مدیر صندوق شخصی حقوقی و متخصص در بازار سرمایه است که طبق اساسنامه صندوق، گزارش‌های لازم را جمع‌آوری می‌کند و در اختیار متولی، حسابرس و سازمان بورس قرار می‌دهد. علاوه بر این، او مسئول اطلاع‌رسانی عمومی گزارشات عملکرد و صورت‌های مالی هم است و از طریق تارنما و سامانه/پایگاه اطلاعات جامع شرکت‌های فهرست‌شده یا پذیرفته‌شده در بورس، سرمایه‌گذار را نسبت به تغییرات صندوق و مجامع برگزارشده در آن آگاه می‌کند.
پاسخ به سوالات متداول سرمایه‌گذاران، تهیه نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای لازم و استفاده از آن‌ها برای اجرای اهداف صندوق، از دیگر وظایف مدیر سرمایه‌گذاری هستند. هویت مدیر در امیدنامه صندوق ذکر شده و در تارنمای آن منتشر می‌شود.
۴. حسابرس
حسابرس یکی دیگر از ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. حسابرس رکنی است که از بین موسسه‌های حسابرسی معتمد و مورد تایید صندوق انتخاب می‌شود. این فرد توسط متولی انتخاب می‌شود و عزل و نصب او باید به تایید مجمع صندوق برسد.
حسابرس مسئول بررسی کفایت یا ضعف مدیر و متولی در اجرای وظایفشان است و در صورت لزوم، با ارائه راه حل‌هایی نقایص احتمالی آنان را برطرف می‌کند. همچنین، او باید حسابرسی صورت‌های مالی صندوق را به‌صورت شش‌ماهه و سالانه انجام دهد.
۵. مدیر سرمایه‌گذاری
مدیر سرمایه‌گذاری شخصی حقیقی است که وظیفه دارد سرمایه‌های افراد را در دارایی‌های مناسبی سرمایه‌گذاری کند؛ به‌گونه‌ای که این سرمایه‌گذاری بیشترین بازده را برای آنان به‌همراه داشته باشد. او باید با توجه به اوضاع بازار، مطلوب‌ترین دارایی‌ها اعم از سهام، اوراق، سپرده‌های بانکی و … را شناسایی کند و سرمایه متقاضیان را به‌کار بیاندازد.
۶. متولی صندوق
متولی یکی دیگر از مهم‌ترین ارکان‌های صندوق سرمایه‌گذاری است. متولی یک صندوق فرد امینی است که سرمایه‌گذاران به او اعتماد دارند و در واقع، وکیل آن‌هاست. متولی که توسط مجمع انتخاب می‌شود، از ارکان نظارتی صندوق محسوب می‌شود.
اگر یک صندوق سرمایه‌گذاری با مشکلی مواجه شود، متولی به‌عنوان نماینده امین سرمایه‌گذاران نسبت به اقامه دعوی کیفری علیه صندوق اقدام می‌کند. نظارت بر عملکرد مدیر صندوق، بررسی دریافت‌ها و پرداخت‌های صندوق و تایید آن‌ها و تایید حساب‌های بانکی صندوق، از دیگر وظایف متولی هستند. هویت متولی نیز در امیدنامه ذکر و در تارنما منتشر می‌شود.
۷. مدیر ثبت صندوق
مدیر ثبت صندوق رکنی است که وظیفه او اجرای درخواست‌های صدور و ابطال در چارچوب اساسنامه است. همچنین، اعلام شعبه‌هایی که سرمایه‌گذاران با مراجعه به آن می‌توانند فرایند ابطال و صدور را انجام دهند، بر عهده مدیر ثبت صندوق است. لازم به ذکر است که فقط صندوق‌های بزرگ با حداقل سرمایه ۵۰ میلیارد ریال مدیر ثبت دارند.
۸. ضامن نقدشوندگی
ضامن نقدشوندگی از دیگر ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. در شرایطی که صندوق برای پرداخت‌ها یا ابطال واحدهای سرمایه‌گذاری متقاضیان نقدینگی کافی نداشته باشد، ضامن نقدشوندگی موظف است نقدینگی لازم را فراهم کند.
۹. بازارگردان
بازارگردان همان ضامن نقدشوندگی است، با این تفاوت که تنها در صندوق‌های قابل معاوضه (EFT) مشاهده می‌شود. در مواقعی که عرضه‌کننده‌ای برای واحدهای سرمایه‌گذاری صندوق وجود نداشته باشد یا هیچ خریداری مایل به خرید واحدهای صندوق نباشد، بازارگردان وظیفه دارد بازار را به تعادل برساند.
۱۰. متعهد پذیره‌نویس
منظور از متعهد پذیره‌نویس شخص ثالثی است که اگر اوراق بهادار در مدت زمان معینی به‌فروش نرسند، کل آن‌ها را خریداری می‌کند. این رکن مختص صندوق‌های سرمایه‌گذاری زمین و ساختمان است و باید از تمکن مالی متناسب با مقیاس پروژه برخوردار باشد.
۱۱. ناظر فنی
این رکن نیز فقط در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مربوط به پروژه‌های زمین و ساختمان وجود دارد. ناظر فنی باید طبق قوانین نظام مهندسی و کنترل ساختمان، پروانه اشتغال پایه یک داشته باشد یا این که در حوزه نظارت بر پروژه‌های مشابه از سوابق کافی برخوردار باشد.
۱۲. مدیر اجرا
این رکن که تنها مختص صندوق‌های نیکوکاری است، شخصی حقوقی است که از بین افراد دارای صلاحیت از سوی سازمان بورس انتخاب می‌شود و وظیفه او انجام امور خیریه با استفاده از سود حاضل از سرمایه‌گذاری‌ها است.
۱۳. هیئت مدیره
هیئت مدیره یک صندوق از ۵ فرد حقیقی تشکیل می‌شود: مدیر صندوق، متولی و ۳ فردی که مجمع صندوق آن‌ها را انتخاب می‌کند. در صورتی که گزینه‌های انتخاب‌شده شرکت‌های حقوقی باشند، باید نماینده‌ای حقیقی برای شرکت در جلسات معرفی کنند.
۱۴. مدیر ساخت
این رکن نیز تنها در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مربوط به زمین و ساختمان وجود دارد. مدیر ساخت شخصی حقوقی است که در زمینه ساخت پروژه‌های ساختمانی، باید حداقل ۵ سال سابقه داشته باشد و وظیفه او اجرا و ساخت پروژه‌ها است.
سخن پایانی
در مقاله حاضر با شما درباره ارکان صندوق‌های سرمایه‌گذاری صحبت کردیم و وظایف هر یک از آن‌ها را شرح دادیم. این ارکان در موفقیت یک سرمایه‌گذاری نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. بنابراین، پیش از انتخاب یک صندوق برای سرمایه‌گذاری، باید به‌اندازه کافی درباره آن‌ها تحقیق کرده باشید. شما در انتخاب یک صندوق برای سرمایه‌گذاری چه مسائلی را مد نظر قرار می‌دهید؟