بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری در زمان تورم

تورم واژه‌ای است که هر روز  آن را می‌شنویم. این پدیده سرمایه و دارایی و همه قدرت خرید ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سبد خرید را کوچک‌تر می‌کند. باید راه مقابله‌ای در برابرش یافت و تلاش کرد تا ارزش دارایی را در این شرایط حذف کرد؛ در غیر این‌صورت هر روز شاهد افت ارزش ریال خواهیم بود. بهترین راهکار سرمایه‌گذاری در زمان تورم است. در این مقاله می‌کوشیم روش‌های سرمایه‌گذاری در زمان تورم را مرور کنیم.

تورم به چه معناست؟ و چه زمانی اثرات بدی دارد؟

به زبان علم اقتصاد و با ساده‌ترین بیان، تورم چیزی نیست جز افزایش سطح عمومی قیمت‌ها در دوره‌ی زمانی معین. یک تورم کنترل شده و زیر دو تا سه درصد، از نظر اقتصاددان موتور محرک تولید و افزایش ثروت عمومی جامعه است. درحالی‌که وقتی نرخ رشد تورم سه درصد را رد کند، با رویکرد متفاوتی روبه‌رو هستیم.

علت اصلی رشد نرخ تورمِ در دوران نوین صنعت مالی، ناترازی‌های موجود در ترازنامه‌های بانک مرکزی و بدهی‌های دولت‌ها است. در واقع، هر جا که نرخ بهره‌ واقعی سرکوب شود یا دولت و بانک مرکزی برای جبران مشکلات و کسری‌های بودجه‌ای به‌جای سازوکارهایی مثل فروش بدهی‌ها با اوراق قرضه، به چاپ پول یا خرج کردن از منابع رانت (رانت در اینجا به معنی پول ناشی از خام‌فروشی یا هر درآمد باده‌آوردی است که بدون تولید به دست آمده باشد.) و صندوق‌های ذخیره‌ ملی روی آورد، باید منتظر تورمی با شتاب بالا و اندازه‌ای بیش بود. البته ممکن است تورم‌های مشکل‌ساز به سبب عوامل دیگری نیز رخ دهد که معمولا موقتی است؛ مثلا زمانی‌که به سبب اتفاقی، تعادل میان عرضه و تقاضا به صورت عمومی -نه فقط برای یک دسته از کالاها- برهم می‌خورد یا به سبب رویدادی دامنه‌دار (مثل جنگ یا زلزله) هزینه‌های عمومی تولید بالا برود.

ممکن است که به صورت عمومی دلیل وجود تورم درک نشود ولی نتیجه‌اش کاملا روشن است. تورم مخرب کاری نمی‌کند جز اینکه ارزش پول ملی و قدرت خرید خانوارها را روزبه‌روز کاهش دهد. در شرایط تورمی، هر کس باید سرمایه و پول خود را جایی سرمایه‌گذاری کند که نرخ بازده‌اش بیش از نرخ تورم باشد؛ در غیراین‌صورت به‌تدریج ثروت افراد با گذر زمان رو به کاهش می‌گذارد.با این وجو سوال مهم این است که بهترین سرمایه‌گذاری در زمان تورم چیست؟ و می‌توان گفت که شناخت بازارها و عرصه‌های مناسب سرمایه‌گذاری و توان قیاس آن‌ها با یکدیگر ضروری است چراکه هر کس مسائل، تمایلات و محدودیت‌هایی در زمینه‌ سرمایه‌گذاری دارد.

روش‌ها و زمینه‌های مختلف سرمایه‌گذاری

راه حل مقابله با تورم برای افراد -نه سیستم بانکی و دولتی- یک جمله است: «به هیچ وجه، پول نقد خود را پس‌انداز نکنید». همان‌طور که اشاره شد تورم موجب می‌شود که ارزش پول از بین برود؛ بنابراین باید به ثروتی یا کالایی تبدیل شود که در برابر تورم مصون باشد و ارزش خود را از دست ندهد و حتی رشد داشته باشد. بنابراین باید سرمایه‌گذاری کرد. برای آشنایی بیشتر با انواع روش‌های سرمایه‌گذاری می‌توانید مقاله مربوط به آن را مطالعه کنید.

می‌توان برای سرمایه‌گذاری دو روش کلی در نظر گرفت: یکم، روش‌‌های انفرادی و شخصی و دوم، روش‌های گروهی و با واسطه. در روش‌های انفرادی هر کس با خرید دارایی‌ای که ارزش‌اش با تورم کم نمی‌شود بلکه افزایش می‌یابد یا اصطلاحا دارایی‌های سرمایه‌ای، در تلاش برای مقابله با تورم است. در روش دوم، افراد با شراکت در کاری یا خرید گروهی دارایی‌های سرمایه‌ای یا سپردن پول خود به افراد متخصص، سرمایه‌گذاری می‌کنند.

بهترین زمینه‌های سرمایه‌گذاری در زمان تورم،‌ اما عبارت‌اند از:

۱- مسکن

۲- طلا و سکه

۳- ارز و دلار

۴- بانک و سپرده‌گذاری

۵- بورس و بازار سرمایه

سرمایه‌گذاری در مسکن

در کشور ما، ایران مسائل و باورهای فرهنگی و اقتصادی، موجب شده است که سرمایه‌گذاری در مسکن و زمین و مستغلات جایگاه ویژه‌ای داشته باشد. افراد زیادی باور دارند که هنگام تورم بهترین موعد برای سرمایه‌گذاری در بازار مسکن است. علت چنین باوری به‌نظر از تجربه‌ زیسته‌ افراد برآمده، درحالی‌که مسکن کالای مصرفی است ولی قیمت و ارزش آن با گذر زمان و مطابق رشد نرخ تورم افزایش می‌یابد و در مقابل زمانی‌که حتی تورم ثابت شده یا کاهش می‌یابد، چسبندگی قیمت‌های تورمی به سقف قیمت‌های افزایش یافته به طور قابل توجهی بالاست و بسیار کند و دیرهنگام پایین می‌آید. جنبه‌ دیگر خرید مسکن، مسئله‌ اجاره دادن و کسب درآمد است. از این‌رو، افراد بسیاری خرید مسکن و زمین را راهی مناسب برای سرمایه‌گذاری در زمان تورم می‌دانند.

با این حال، همانطور که اشاره شد، هر یک از بازارهای مالی دارای مزایا و معایب و ریسک‌های خاص به خود هستند. مهم‌ترین مزیت خرید مسکن، حفظ سرمایه‌ بالا و ارزش افزوده است. اما در مقابل، هزینه‌های نگهداری و تعمیرات بالا و همچنین نیاز به پول زیاد برای تهیه‌ آن و عدم نقدشوندگی در زمان رکود از معایب آن محسوب می‌شود.

سرمایه‌گذاری در طلا و سکه

سرمایه‌گذاری در طلا و سکه را می‌توان فراگیرترین توصیه از سوی افراد متخصص و عموم مردم دانست. از این‌رو، همواره به عنوان انتخابی محبوب و اعتمادساز برای افراد عادی و حتی دولت‌ها در نظر گرفته می‌شود. این بازار به‌نوعی پناهگاهی برای سرمایه‌گذاران در دوران‌های بحرانی، برای حفاظت از سرمایه در برابر نوسانات اقتصادی به‌حساب می‌آید. بسیاری اعتقاد دارند که ارزش طلا و سکه هیچ‌گاه کاهش نمی‌یابد. آمارها نشان می‌دهد نگهداری طلا و سکه در دوره‌های ۹ تا ۱۲ ماهه همواره با حاشیه‌ سود مناسبی است. از همین رو خیلی از افراد برای سرمایه‌گذاری در زمان تورم، خرید طلا را پیشنهاد می‌کنند.

یکی از مزایای بزرگ این نوع سرمایه‌گذاری این است که محدودیت‌های زمانی نمی‌تواند مانع باشد و می‌توان در هر زمان به دادوستد طلا و سکه پرداخت. ضمن اینکه می‌توان با مقادیر کم سرمایه نیز مقداری طلا خرید و سرمایه‌گذاری کرد، درحالی‌که هیچ استهلاک و مشکل نقدشوندگی‌ای ندارد. با این حال، باید توجه داشت که یکی از معایب اساسی این بازار، ریسک نسبتا بالای آن است. این ریسک ناشی از تاثیر دو عامل اصلی است: تغییرات نرخ ارز و تغییرات قیمت انس طلا در بازار جهانی. یکی دیگر از معایب این سرمایه‌گذاری، نگهداری طلا و سکه در حجم بالاست که‌ دشواری‌های فراوان و مشکلات امنیتی قابل توجهی دارد و ضمن اینکه ممکن است در دادوستد طلا، در مواردی چون محاسبه‌ قیمت، عیار و وزن تقلب صورت گیرد.

سرمایه‌گذاری در ارز و دلار

بسیاری از ایرانیان، خرید و نگهداری دلار و دیگر ارزهای خارجی را بهترین و امن‌ترین روش سرمایه‌گذاری چه در دوران تورمی و چه در هر زمان دیگری می‌دانند. با این حال، بازار ارز یکی از بازارهای پرریسک و نوسانی محسوب می‌شود. درواقع، باید تخصص و هوشیاری خاصی برای معاملات ارزی داشت. همواره نیز عوامل متعدد و گاه عجیبی مثل روابط بین‌المللی، قوانین و سطح واردات و صادرات، سیاست‌های دولتی و تصمیمات بانک مرکزی بر آن تأثیر دارند. همچنین امکان دارد در شرایط خاص و پیچیده کشور، خرید و فروش ارزهای پرکاربرد مانند دلار و یورو با محدودیت‌ها و شرایط ویژه‌ای همراه باشد و نگهداری مقدار زیادی از آن‌ها، گذشته از سختی و مسائل امنیتی، به عنوان تخلف یا جرم در نظر گرفته شود.

سرمایه‌گذاری در بانک و سپرده‌گذاری

سرمایه‌گذاری در بانک‌ها و سپرده‌گذاری، از انتخاب‌های متداول برای سرمایه‌گذاری در دوران تورم شناخته می‌شود. برای هر کشور، سیاست‌های پولی و بانکی تعیین‌کننده سطح سودهای سپرده‌های بانکی‌اند. در ایران، به‌طور میانگین سود سپرده‌های بانکی در سال بین ۱۵ الی ۲۰ درصد است. در شرایطی که تورم واقعی و انتظاری در همین حدود مقداری باشد، این سرمایه‌گذاری ارزشمند و قابل توجه است و می‌تواند برای کسب درامد یا حفظ ارزش واقعی سرمایه‌‌ها، اثربخش باشد.

امنیت سرمایه، دسترسی ساده و سرعت بالا در نقل‌و‌انتقلات بانکی از مزایا سرمایه‌گذاری در بانک و سپرده‌گذاری است. دیگر مزیت این روش، عدم وابستگی به مقدار سرمایه است؛ یعنی با هر مبلغی می‌توان سپرده‌ی بانکی با سود مناسب داشت بنا به همین دلایل این روش یکی از اصلی‌ترین روش‌های سرمایه‌گذاری در زمان تورم به‌حساب می‌آيد اما می‌توان با شرایط فعلی، سود سپرده ۲۰ یا حتی ۳۰ درصدی را سود واقعی دانست؟ متاسفانه پاسخ به طور قاطع خیر است.

تورم واقعی بیش از ۴۰ درصد برآورد می‌شود. به عبارت دیگر، دستکم سالیانه منهای ۲۰ درصد سود واقعی بر سپرده تعلق می‌گیرد و یعنی ضرر و کاهش ارزشی غیرقابل جبران! ضمن اینکه باید توجه داشت که سیاست‌های بانکی به شدت از سوی دولت و بانک مرکزی با دستورهای خلق‌الساعه مختل می‌شود.

سرمایه‌گذاری در بورس و بازار سرمایه

برپایه‌ی اصول اقتصاد و صنعت مالی، سرمایه‌گذاری در بورس را باید یکی از شیوه‌های رایج و عقلانی برای سرمایه‌گذاری به حساب آورد و در دوران تورمی، به عنوان یکی از گزینه‌های مناسب در نظر گرفت. شرکت‌های برجسته در کشور و در صنایع مختلف سهام خود را در بورس عرضه می‌کنند تا افراد متعددی که تمایل به سرمایه‌گذاری در این حوزه دارند، بتوانند به عنوان سهامداران در شرکت‌ها شرکت کنند. این کار به زبان اقتصاد تامین سرمایه و نقدینگی در مسیر درست و سالم برای توسعه و پیشرفت هر کسب‌وکاری است.

سرمایه‌گذاری در بورس مزایای بسیاری دارد. تقریبا با هر مبلغی می‌توان به آن وارد شد. در بورس تهران فقط ۵۰۰ هزارتومان کفایت می‌کند. نقدشوندگی این بازار بسیار بالاست و در هر روز معاملاتی تقریبا شدنی است. معمولا هر سهمی پشتوانه‌ی مناسبی دارد از این‌رو، امنیت و شفافیت بالایی را برای سرمایه‌گذاری به‌همراه خود می‌آورد. کسب‌وکارها با افزایش تورم و نرخ ارز، معمولا می‌توانند سود کسب کنند و به این صورت، به‌واقع حافظ سرمایه‌ و ارزش است. ضمن اینکه تنها عرصه‌ای از سرمایه‌گذاری است که در عمل و قانونا معافیت مالیاتی دارد.

مزیت بورس و بازارهای سرمایه این است که می‌توان به سادگی و با ابزارهای مختلفی وارد آن شد، بی‌آنکه نیاز باشد اطلاع دقیقی درباره‌ی قوانین و عملکردش داشته باشیم. صندوق‌های قابل معامله، صندوق‌های سود ثابت، سبدگردان‌ها و… همگی کمک می‌کنند تا به بهترین شرکت بتوان سرمایه‌های خود را در مسیر درست و امن به‌کار برد تا با تجمیع در جمع دیگر سرمایه‌ها، به خوبی رشد کند و در دست افراد متخصص اداره شود.

کلام آخر

سرمایه‌گذاری در زمان تورم، کار بسیار دشواری و البته ناگزیری است. راه‌های برشمرده هر یک، محاسن و معایب خاص خود را دارند و برای هریک آگاهی و پیگیری نیاز است؛ اما هیچ‌یک به‌خوبی بازارهای سهام و اوراق بهادار نیستند چراکه محدودیت میزان سرمایه، زمان، نقدشوندگی و… ندارند. سرمایه‌گذاری در بورس امنیت بالایی دارد و متخصصان تحت نظارت در شرکت‌های سرمایه‌گذاری، کارگزاری و پذیره‌نویسی می‌توانند به‌جای شما دارایی‌تان را در بازار بورس سرمایه‌‌گذاری کنند. این‌چنین می‌توان انتظار داشت که در دوران سخت تورمی بهتر بتوان از سرمایه‌هایتان محافظت کنید.